Kazım Öz'den Sanata Bakış: Sanat Gerçek Tarihi Yazar!
Yönetmen, senarist ve görüntü yönetmeni Kazım Öz, 5. İzmir Kitap Fuarı’nda sanatın tarih yazımı ve toplumsal hafızadaki rolüne dair önemli değerlendirmelerde bulundu. Öz, sanatın iktidarların yazdığı resmi tarihin aksine, halkın hafızasına ve gerçeklere dayalı bir tarih sunduğunu vurguladı.
Sanatçı Biat Etmez, Gerçeği Söyler
Kazım Öz, sanatın özgür bir alan olması gerektiğini belirterek, sistemin sanatçıyı hizaya sokma çabalarına karşı sanatın doğası gereği direndiğini söyledi. "Sanatçıya rol biçilemez. Sanat, biat etmez. Sanatçının özgür düşünceye sahip olması, en temel koşuldur," dedi. Öz, sanatın toplumsal sorumluluğuna dikkat çekerek, sanatçının rolünün gerçeği söylemek olduğunu vurguladı.
Öz, konuşmasında iki tür tarih olduğunu belirterek, şunları söyledi:
- İktidarların yazdığı resmi tarih
- Halkın hafızasına ve sanata yansıyan gerçek tarih
Sanatın, tarihin yönlendirilmemiş ve filtresiz bir penceresi olduğunu ifade etti. Michelangelo ve Leonardo da Vinci gibi sanatçılar üzerinden Rönesans döneminin anlaşılabildiğini vurgulayan Öz, Türkiye’de ise 1980 darbesi gibi kırılma noktalarının, ancak dönemin edebiyatı, müziği ve sinemasıyla kavranabileceğini belirtti.
"İnkılap tarihi gibi kitaplarda dönemin ruhunu bulamazsınız. O kitaplar bugünü şekillendirmek için yazılmıştır," diyen yönetmen, sanatçının toplumsal sorumluluğuna dikkat çekti.
"Toprak" Filmi ve Yargılanma Süreci
Yönetmen Kazım Öz, "Toprak" adlı kısa filminin yargılanma sürecine ilişkin dikkat çekici detayları da paylaştı. Film için araştırma yaparken TBMM arşivine girdiğini söyleyen Öz, 2012-2013 yıllarında arşivin kısmen erişime açıldığı dönemde bir milletvekili aracılığıyla izin alarak araştırma yaptığını aktardı. Arşivde aynı güne ait ölüm belgesi düzenlenmiş 24 kişilik bir listeye rastladığını ve bunun belgelenmiş bir trajedi olduğunu söyledi. Mahkeme sürecinde yaşanan ilginç olayları da aktaran Öz, mahkeme salonunun adeta film setine dönüştüğünü belirtti.
Öz, filmde, zorla boşaltılan bir köyde yalnız kalan yaşlı bir adamın anıları üzerinden geçmişle kurulan bağı anlattığını ifade etti. Yargılamayı yapan mahkeme heyetinin önce filmi izlemeden karar vermeye hazırlandığını anlatan Öz, daha sonra hakimin fikir değiştirdiğini ve filmi izleme kararı aldığını belirtti.
Ancak filmin tek kopyası, yurt dışına giden bir arkadaşının üzerinde bulunmuş ve havalimanında el konulmuştu. Söz konusu kişi, bu nedenle altı ay cezaevinde kalmıştı. Film TRT’ye ait bir stüdyoda videoya çevrildikten sonra mahkemede izletildi. İzleme sırasında bir görevli, filmdeki replikleri ve görüntüleri yazıya geçirdi.
Öz, filmde bir köpeğin askerler tarafından öldürülme sahnesinin “faili meçhul” olarak kayda geçirildiğini, avukatların ise buna itiraz ettiğini ifade etti. "Gerçekten trajikomik bir sahneydi," diyerek bu süreci özetledi.
Kazım Öz'ün İzmir Kitap Fuarı'ndaki konuşması, sanatın toplumsal hafızadaki ve tarih yazımındaki önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Sanatçının, iktidarların dayattığı resmi tarihin aksine, gerçekleri dile getirme sorumluluğu taşıdığı vurgusu, günümüzdeki sansür ve baskı ortamında daha da anlam kazanıyor. Öz'ün "Toprak" filmiyle yaşadığı yargılanma süreci ise, sanatın özgürlüğünün ne denli tehdit altında olduğunu gösteren çarpıcı bir örnek olarak hafızalara kazındı.
