İzmir'in Sırrı: Konak'taki Yalı Medresesi'nin Hikayesi!

İzmir'in kalbinde, Konak Meydanı'nda adeta bir sır gibi saklanan Yalı Medresesi, Osmanlı döneminin önemli eğitim ve ilim merkezlerinden biriydi. 1749 yılında Ayşe Hanım tarafından yaptırılan bu tarihi yapı, Yalı Camii'nin hemen yanı başında bulunuyordu. Peki, bu medrese hakkında neler biliyoruz? Gelin, bu asırlık yapının hikayesine yakından bakalım.

Yalı Medresesi'nin Kuruluşu ve Özellikleri

Yalı Medresesi, Yalı Camii'nden önce inşa edilmiş, taş ve kâgir mimarisiyle dikkat çeken bir yapıydı. Alt katta sekiz öğrenci hücresi bulunurken, üst katta ise bir dershane yer alıyordu. Ayrıca yapıda çamaşırhane, banyo, tuvalet ve bir iç avlu da mevcuttu. Ayşe Hanım, 1754 yılında medresenin giderlerinin karşılanması ve eğitimin sürekliliği için bir vakfiye düzenlemişti. Bu vakfiye ile müderrise günlük 40 akçe, öğrenci hücrelerine ise altışar akçe tahsis edilmiş, ayrıca Fazlıoğlu Hanı'nın gelirleri de medreseye vakfedilmişti. Vakfiyede, müderrislerin yalnızca İzmir Kadısı tarafından seçilmesi şartı da belirtilmişti.

Medresenin Sosyal ve Eğitim Faaliyetleri

Vakıf şartlarına göre Yalı Medresesi'nde Ramazan ayında öğrencilere ve fakirlere iftar verilmesi, her cuma ve pazartesi akşamı hatim yapılması, öğrencilere zeytinyağı ve sabun dağıtılması gibi sosyal faaliyetler düzenli olarak uygulanmaktaydı. Öğrencilerin yaz aylarında su ihtiyaçlarının karşılanması için de detaylı hükümler vakfiyeye eklenmişti. Medrese, yaklaşık 150 yıl boyunca kesintisiz bir şekilde hizmet vermiştir. 19. yüzyıl sonlarında medreseye ait muhasebe kayıtlarında, müderris ve talebe giderlerinin toplam bütçenin %30 ila %40’ını oluşturduğu görülmektedir. Bu dönemde öğrenci sayısı 7 ila 10 arasında değişmekteydi.

Yıkılışı ve Günümüze Kalanlar

Yalı Medresesi'nin ne zaman yıkıldığı kesin olarak bilinmese de, 1914 yılında Hükümet Konağı ile Sarı Kışla arasındaki meydan düzenlemesi sırasında yıkıldığı tahmin edilmektedir. Bu süreçte, medresenin önce bahçesi ve ardından binası yıkılarak meydanla bir oldu. Günümüzde ise, Yalı Medresesi'nden geriye sadece adı kalmıştır. Ancak, bu isim İzmir'in tarihi dokusunda yaşamaya devam ediyor.

Yalı Medresesi, İzmir'in tarihi ve kültürel mirasının önemli bir parçasıydı. Kuruluşundan yıkılışına kadar geçen yaklaşık 150 yıllık süreçte, eğitim ve ilim alanında önemli hizmetler vermiş, sosyal faaliyetleriyle de toplumun önemli bir parçası olmuştur. Bugün sadece adıyla hatırlanan bu tarihi yapı, İzmir'in geçmişine ışık tutmaya devam ediyor.