Zeytinlik Yasası Değişiyor! Madenlere Yeni Kiralama Kolaylığı mı?
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Genel Kurulu'nda görüşülen ve zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılmasını içeren torba kanun teklifinin ilk maddeleri kabul edildi. Teklifin kapsamı genişletilerek madde sayısı 4'ten 11'e yükseltildi. Bu değişiklikler, zeytin üreticileri ve çevre örgütleri tarafından endişeyle karşılanıyor. Peki, yeni düzenlemeler zeytinlikleri nasıl etkileyecek?
Zeytinliklere Maden Kolaylığı mı Geliyor?
AKP'nin önergesiyle teklifin 11'inci maddesinde yapılan değişiklikle, zeytinliği taşınacak olan köylülere Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nca uygun görülen veya maden sahalarının bulunduğu il sınırlarındaki Kamu İktisadi Teşebbüsleri'ne (KİT) ait taşınmazlarda yer alan zeytinlikler, değerinin yüzde biri üzerinden 20 yıl süreyle kiralanabilecek. Bu durum, zeytinliklerin madencilik faaliyetleri için daha kolay erişilebilir hale gelmesine yol açabileceği endişesini taşıyor.
Teklifte yapılan bir diğer önemli değişiklik ise, 3213 sayılı Kanun'a eklenen geçici 45'inci maddenin ikinci fıkrasında yer alan "öncelik verilmek suretiyle" ibaresinden sonra gelmek üzere "taşınan ve taşınamayan zeytin ağacı sayısının en az iki katı zeytin ağacı ile oluşan" ibaresinin eklenmesi oldu. Maddeye eklenen dördüncü fıkraya göre ise:
"Bu madde kapsamında, yeni tesis edilecek zeytin bahçeleri ile taşınacak zeytin ağaçları için Hazine taşınmazlarına ihtiyaç duyulması halinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca uygun görülenler veya maden sahalarının bulunduğu il sınırlarında kamu iktisadi teşebbüslerine ait taşınmazlardan ilgili kamu iktisadi teşebbüsünce uygun görülenler, zeytinliği kamulaştırılan taşınmaz maliklerinden talep edenlere 2/7/1964 tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanunu'nun 63'üncü maddesinde yer alan harca esas değerin yüzde biri üzerinden yirmi yıl süre ile doğrudan kiralanabilir. Kira süresi sonunda bakım yükümlülüklerini yerine getirdiği tespit edilen ve talepte bulunan kiracıların kira süresi onar yıl süreyle uzatılabilir."
Bu düzenleme ile zeytinlik sahiplerine, kamulaştırma durumunda alternatif araziler sunulması hedefleniyor. Ancak, bu arazilerin niteliği ve zeytin üretimine uygunluğu konusundaki belirsizlikler devam ediyor.
Yeni Düzenlemeler Neler Getiriyor?
Zeytinlik olarak kayıtlı alanlar veya fiili olarak üzerinde zeytinlik bulunan alanlarda madencilik faaliyeti yürütülen her yıl için, bu sahaların rehabilitasyon çalışmalarını temin etmek üzere ruhsat sahibinden işletme ruhsat bedeli kadar ayrıca tahsilat yapılacak. Yeni tesis edilecek zeytin bahçeleri ile taşınacak zeytin ağaçları için Hazine taşınmazlarına ihtiyaç duyulması halinde Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'nca uygun görülenler, zeytinliği kamulaştırılan taşınmaz maliklerinden talep edenlere rayiç bedel üzerinden 10 yıl süreyle doğrudan kiraya verilebilecek.
- Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ön lisans veya üretim lisansı bulunan üretim tesisleri için gerekli özel mülkiyete konu taşınmazların temini amacıyla Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu tarafından 31 Aralık 2030'a kadar Kamulaştırma Kanunu kapsamında "acele kamulaştırma" kararı alınabilecek.
- Bu tarihe kadar işletmeye girecek yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinin izin, kira ve irtifak işlemlerinde yüzde 85 indirim uygulanacak.
- Enerji ithalatının azaltılması, cari açığın düşürülmesi ve yerli kaynaklara dayalı üretimin artırılması için izin, kira ve irtifak işlemlerinde uygulanmakta olan indirimlerin süresi 5 yıl uzatılacak.
Zeytin Üreticileri ve Çevre Örgütleri Endişeli
Zeytinliklerin madencilik faaliyetlerine açılmasına yönelik bu düzenlemeler, zeytin üreticileri ve çevre örgütleri tarafından büyük tepkiyle karşılanıyor. Zeytinliklerin ekolojik dengenin korunması, biyoçeşitliliğin sürdürülmesi ve kırsal ekonominin desteklenmesi açısından hayati öneme sahip olduğu vurgulanıyor. Ayrıca, zeytin ağaçlarının uzun ömürlü olması ve yöreye özgü çeşitliliğin korunması gerektiği belirtiliyor.
Teklifin görüşmeleri TBMM Genel Kurulu'nda devam edecek. Zeytinliklerin geleceği ve yeni düzenlemelerin etkileri önümüzdeki günlerde daha netlik kazanacak. Bu süreçte, zeytin üreticilerinin, çevre örgütlerinin ve kamuoyunun tepkileri önemli bir rol oynayacak.
