Emekliler Alarm Veriyor! Dilek Ete'den Türkiye Gerçeği
Sosyal Güvenlik Uzmanı Dilek Ete, kaleme aldığı yazıda Türkiye'deki emeklilerin yaşadığı sorunlara dikkat çekerek, çözüm önerilerini sıraladı. Düşük maaşlar, artan geçim sıkıntısı ve Sosyal Güvenlik Kurumu'nun (SGK) yaşadığı sorunlar, emeklilerin hayatını zorlaştıran faktörler olarak öne çıkıyor. İşte Dilek Ete'nin çarpıcı tespitleri ve çözüm önerileri:
SGK'nın Finansal Durumu: Tehlike Çanları mı Çalıyor?
Dilek Ete, SGK'nın gelir ve gider dengesizliğine dikkat çekiyor. Kurumun gelirleri, işçi ve işveren primlerinden oluşurken, bu primlerin zamanında ve eksiksiz tahsil edilememesi büyük bir sorun teşkil ediyor. İşverenlerin sigorta primlerini ödemekten kaçınması, kayıt dışı istihdamın yaygınlığı ve tahsilat oranlarının düşüklüğü, SGK'nın finansal yapısını olumsuz etkiliyor. Ete, "Alacağına şahin olan devletimiz, konu SGK olunca yeteri kadar çaba içinde bulunmamakta, hatta ihmal etmektedir" diyerek duruma dikkat çekiyor.
SGK'nın Şubat 2025 istatistiklerine göre aylık prim geliri 289 milyar TL iken, 2024-2028 dönemini kapsayan 12. Kalkınma Planı verilerine göre prim tahsilat oranı %82 seviyesinde. Bu da her ay yaklaşık 30 milyar TL primin tahsil edilemediği anlamına geliyor. Sayıştay'ın 2022 yılı Denetim Raporu'na göre ise SGK'nın birikmiş alacakları 363 milyar TL'yi aşarken, gecikme cezası alacakları da 38 milyar TL'ye ulaşıyor.
Peki, bu durumun emekliler üzerindeki etkisi ne oluyor? Düşük prim tahsilatı, emekli maaşlarının düşmesine ve emeklilerin geçim sıkıntısı yaşamasına neden oluyor.
Emekli Maaşları Neden Düşük? Dilek Ete Açıklıyor
Dilek Ete, emekli maaşlarının düşüklüğünün temel nedenlerini şöyle sıralıyor:
- 5510 Sayılı Kanun ile gelen Aylık Bağlama Oranı'nın düşürülmesi
- Ülkenin gelişmişlik hızından alınan payın azaltılması
- TÜİK'in enflasyon rakamlarının düşük açıklanması
- Kök aylık ve en düşük aylık uygulamaları
Ete, "Tüm emeklileri sefalet maaşta birleştirmeye çalışan bu zihniyeti sonlandıracak yine emekliler olacaktır" diyerek emeklilerin yaşadığı mağduriyete dikkat çekiyor.
Aralık 2002 tarihinde en düşük SSK (4a) emekli aylığı 257 TL, asgari ücret 184 TL iken, bugün asgari ücret 22.104 TL ve en düşük SSK (4a) emekli aylığı ise 14.469 TL. Bu durum, emekli maaşlarının asgari ücrete oranla ne kadar geride kaldığını açıkça gösteriyor.
Çözüm Önerileri: Emekliler İçin Ne Yapılmalı?
Dilek Ete, emeklilerin yaşadığı sorunların çözümü için bir dizi öneri sunuyor:
- Kayıt dışı istihdamın ve kamu harcamalarının azaltılması
- Kök maaş uygulamasına son verilmesi
- Emekli aylık hesabında ödenen prim ve prime esas kazancın etkisinin yeniden düzenlenmesi
- Ülkenin gelişme hızından emeklilere verilen payın artırılması
- Emekli aylıklarına uygulanacak TÜİK farkının aylık olarak verilmesi
- Seyyanen artışın tüm emeklilere verilmesi
- Yoksulluk sınırı altında emekli aylığı verilmemesi
- Emeklilerden temel gıda harcamalarında, tek araba ve tek ev alımında vergi alınmaması
Ete, "Emeklinin insanca yaşayacağı aylıklara kavuşması için yapılacak çalışmalarda mutlaka Sivil Toplum Örgütleri ile birlikte hareket etmek adil bir emeklilik düzenlemesi için gereklidir" diyerek çözüm sürecinde işbirliğinin önemine vurgu yapıyor.
Sonuç olarak, Türkiye'deki emeklilerin yaşadığı sorunlar derinleşirken, çözüm için atılması gereken adımlar da netleşiyor. SGK'nın finansal yapısının güçlendirilmesi, emekli maaşlarının iyileştirilmesi ve emeklilerin yaşam standartlarının yükseltilmesi, sosyal devlet olmanın gereklilikleri arasında yer alıyor. Dilek Ete'nin tespitleri ve çözüm önerileri, bu konuda önemli bir yol haritası sunuyor.
